ТИНЧ ОКЕАНИДАН АТЛАНТИКАГАЧА

    Илгари поездларимиз юк ва йўловчи ташишда қўшни давлатлар ҳудудини кесиб ўтган, бу ортиқча чиқимдан ташқари турли сансалорлигу асаббузарликлар, вақт йўқотишга олиб келган. Янги темир йўллар қуриш, ягона темир йўл тизими барпо этиш дунё океанига чиқадиган денгиз, халқаро транзит йўлларидан олисда ва четда бўлган Ўзбекистонимиз учун ҳаётий зарурат эди.

ИСТЕЪДОД ВАҚТ БИЛАН ҲИСОБЛАШМАЙДИ

ЎЗБЕКИСТОН РЕСПУБЛИКАСИ

МУСТАҚИЛЛИГИНИНГ 25 ЙИЛЛИГИГА

Публицистика

  “Бир одамнинг орзуси”... Шоҳрух бу куйни аввал ҳам эшитган, кўп эшитган. Лекин ҳеч қачон ҳозиргидек таъсирланмаган. Одатдагидек, дарҳол ижрога қўшилди, куйни хиргойи қилди. Шундай қилмаса, кўнгли жойига тушмайди, юрак ҳовури босилмайди. Машинадан тушибоқ қадамини тезлатди.

БЕКАТДА...

Ҳикоя

  Кузаки қуёш ботганига икки соатлар бўлди. Осмон юлдузларга тўла. Янги чиққан ой майса учидаги тонгги шудрингга ўхшаб кетади.

ЧОРВАДОР ФЕРМАСИДА БИР КУН

ЎЗБЕКИСТОН РЕСПУБЛИКАСИ МУСТАҚИЛЛИГИНИНГ 25 ЙИЛЛИГИГА

Публицистика

 Зангиота туманидаги наслчиликка ихтисослашган “Роҳатой” фермер хўжалигида янги туғилган бузоқ 400-рақам билан рўйхатга олинди. Бу фермадаги қорамоллар сони шунчага етганини англатади.

ЎРА

Ҳикоя

  Тоҳир ака қайсар, билганидан қолмайди. Айниқса, олтмишдан ошиб анча инжиқ бўлиб қолди, денг. Пенсиясини олиб “РайГаз”, “Электросет”, “Водоканлал”га югургани-югурган. Азиз отасининг бу ҳаракатини маъқулламади: “Улфатларингиздан ўрнак олсангиз, чойхонада оёқ узатиб кўк чой роҳатини қилсангиз бўларди бунинг ўрнига, ота! Эшитган қулоқ нима дейди, ошналаримчи?! Отасига оғирлиги тушаётган экан, деб мулзам қилишади-ку!”.

ХОТИРА МАЙДОНИ – ҚАДР МАЙДОНИ

Публицистика

Майнинг еттинчи куни тонг либосини кия бошлади. Юнусободлик Султон бобо Ҳасанов эварасини етаклаб, шаҳар марказидаги муаззам Хотира майдонига йўл олди.

ЙИГИРМА УЧИНЧИ УЙ

Публицистика

   Аслида сарлавҳани “Мустаҳкам оила сири”, деб номласак ҳам бўларди. Лекин...

“МИЛЛИЙ МАТБУОТСИЗ МИЛЛАТ ҲАМ БЎЛМАЙДИ”

Илмий суҳбат 

 “Қатағон қурбонлари хотираси” музейида “маърифатпарвар боболаримизнинг миллий таълим, матбуот, адабиёт ва санъатни ривожлантиришга қўшган ҳиссаси” мавзуида республика илмий-амалий анжумани ўтказилди.

 Ўзбекистон Фанлар академияси, “Шаҳидлар хотираси” жамоат фонди ҳамкорлигида ташкил этилган анжуманда Баҳром Абдуҳалимов, Бахтиёр Назаров, Дилором Алимова, Саидакбар Аъзамхўжаев, Бахтиёр Ҳасанов, Наим Каримов, Доно Зиёева, Рустамбек Шамсутдинов, Нодира Мустафоева, Раҳматилла Баракаев, Тоҳиржон Қозоқов, Баҳром Ирзаев, Алишер Кудяров сингари таниқли олимлар, ёш тадқиқотчилар мавзу бўйича маъруза қилдилар.

 

 Музей ҳовлисида таниқли олима, ЎзР ФА Тарих институти “Тарихшунослик ва манбашунослик” бўлими мудири, тарих фанлари доктори, профессор Дилором Алимова билан жадид матбуоти, мустамлака даврида нашр этилган газеталарнинг мазмун-мундарижаси, мавзулар кўлами ҳақида анча гурунг қилдик. Гапнинг буёғини уларнинг ўзидан эшитинг:

ҲАЁТНИНГ ҲАР ЛАҲЗАСИ ТАШБЕҲ

Адабий гурунг

Чинакам адабиёт одами билан гурунглашиш ғоят завқли. Унинг кўнгилга тегмайдиган ростгўйлиги фикр кўзгусини биллурлайди. “Ҳут”, “Хабарсиз севинч”, “Мангу лаҳза”, “Жон йўли”, “Азалий ғусса” каби шеърий тўпламлари, “Чақмоқ ёруғи” китоби нозик дидли ўқувчилар кутубхонасидан ўрин олган Вафо Файзуллоҳ, бир қарашда, оддий ўзбек шоири. Агар Ш.Бодлер, П.Верлен, А.Рембо, И.Бродский каби дунё шоирларининг адиб таржимасидаги шеърлари билан танишилса, бу камтарин қиёфа ҳайбати янада аниқ тасаввур қилинади. Борди-ю, хос адабий давраларда Франц Кафканинг “Жараён” романи ва “Отамга хат” эссеси устида баҳс очилгудек бўлса, албатта, таржимон Вафо Файзуллоҳ номи ҳам тилга олинади. Шу сабаб ҳам ҳассос шоир ва таржимон билан бўлиб ўтган адабий гурунгимиз шеърият, ижодий жараён ва ўзбек таржима мактабининг бугунги аҳволи атрофида кечгани табиий бир ҳолатдай, назаримизда.

ТАФАККУР ТЎЛҚИНЛАНТИРГАН ҚАЛБ...

Баҳодир Йўлдошев

 Илм, ижод, умуман гўзалликнинг поёни йўқ. Агар поёни бўлганда фақат битта одам “Ҳамлет”ни саҳналаштирарди. Бошқа режиссёрлар эса бу ҳақда бош қотирмасди. Лекин ўша воқеаси ҳаммага маълум ягона “Ҳамлет”ни юзлаб режиссёрлар яна бошқатдан яратишади. Ҳар бири турли нуқтаи назардан ёндашади ва ўз Ҳамлетини кашф этади. Ёки Алишер Навоий ғазалидаги битта байтнинг ўзини бир неча хил шарҳи бор. Бу дунёда “Навоийни тушуниб бўлдим” деган азамат бормикан? Ҳазратнинг ҳар бир ғазали ундан олдинги ёзган ғазалига жавоб бўлиб келади. Ва кейинги ғазали учун саволлигича қолади...

ХОСИЯТ БУВИ ЭРТАКЛАРИ

Публицистика

  “Икки эшик ораси” романини илк бор қачон ўқиганимни эслолмайман. Лекин узоқ вақт шу асар таъсиридан чиқолмай юрганим, “Қора амма”нинг дилни тилкаловчи аламли изтиробларига ҳамдард бўлганим, Кимсанбойнинг аянчли қисматига ўксиб-ўксиб йиғлаганим ҳали-ҳамон ёдимда. Буни ҳеч қачон унутолмасам керак. Боиси, ҳар гал Хосият момо Муродовани кўрганимда “Қора амма” кўз олдимда гавдаланаверади. Улар шу қадар бир-бирига ўхшашлигидан “Ёзувчи Хосият момо билан таниш бўлмаганмикан?”, деган ўйга ҳам бораман.

Я ВСЕ ЕЩЕ ЛЮБЛЮ ТЕБЯ

  Пишу тебе, чтоб сказать, насколько я рад за тебя. У тебя есть теперь парень – это хорошо. Я видел, как ты счастлива с ним. Рядом с ним ты беспечная, веселая, милая, как дитя и нежная, как лепесток цветочка. Очень обидно, когда сбывается твоя мечта у кого-нибудь другого. Он может держать тебя за руку, обнимать тебя, целовать тебя…

ДЕҲҚОННИНГ БИР КУНИ

Публицистика
 

 Фозил ака даласига етиб борганида тонг қоронғуси эди. Машинадан тушиб, атрофга қаради. Пахтазорнинг у ер бу ерида ёқиб ўчирилаётган фонар ёруғини кўрди. “Сувчилар ғўзани суғоришаяпти. Туни билан ухлашмаган. Очиққандир”.

ЯНА, ЎЗИНГ БИЛАСАН...

Ҳикоя

Инсон ўзини-ўзи эшитиши ва

тушуниб етганини ҳазм қила олиши керак!

Отамнинг ўгитларидан

  Адҳам бу қизни аввал ҳам кўрган. Жуда кўп кўрган. Лекин ҳар сафар кўрганида ундан бундай гўзал қизни ҳудди биринчи бор кўриб тургандай кўзларини узолмай қолади.

ЛАҲЗАДАГИ УМР

Ҳикоя

Мени яхши ўқишни ўрганинг!

Фридрих Вилъгельм Ницше

16 июл, 1996 йил.

Тошкент, Ўзбекистон.

  “Тошкент – Москва” поездининг олтинчи йўлакка келиши эълон қилингач, перронга йўловчилар ва уларнинг яқинлари йиғилди. Ўрнимдан туриб, йўл халтамни олдим. Икки қўлини қовуштириб, бошини хам қилганча, чап оёғи билан ер чизиб ўтирган Д...га ўгирилиб:

   – Кетадиган вақтим бўлди. Сенга тез-тез хат ёзаман, – дедим. У истамайгина ўрнидан турди. Нозиккина қўллари билан қўлимдан тутиб:

   – Сизни соғинаман, – деди. Доим севинчдан порлаб турадиган кўзлари бугун алланечук маъюс кўринди. Бирдан юзи тундлашди. Дийдаси намланди.

   – Ҳей, жиннивой! Кулиб кузатиш ўрнига йиғлашинг нимаси?! – дедим яноғини артиб, эркалагандай бўлдим.

   У кулимсираб “билмадим”, дегандай елка қисди. Шу алфозда бироз турдикда келажак режалари ҳақида гаплаша кетдик. Орада диспетчер поездга йўловчиларни қабули бошлангани, жўнашига эса бир неча дақиқа қолганини маълум қилди.

   Д... билан хайрлашиб, белгиланган вагонга кетаётганимда, ортимдан, ўша менга ёд бўлиб кетган овоз эшитилди: – “Беко”...

...Чопиб ёнимга келди. Ҳансираганча “ниманидир унутибсиз”, деди. Бағримга босдим.

   – Буни эмас, уятсиз – деди. Юзимга оҳиста уриб. – Мана буни, деб кўк рангли китоб тутқазди.

   – Немис прозасининг яширин қуроли-ку! Кўпдан бери қидираман. Тўрт марта ўқиганман. Лекин “ЖАРАЁН” қачон бошланиб, қаерда якун топганига ҳануз ақлим етмайди...

   Инсон баъзан ўзини-ўзи тушунмайди. Баъзан эса шу тушунмовчиликларни бартараф этиш учун кўп хато қилади. Аммо атрофингдагиларга тушунмасангчи?..

ШИВИР

Ҳикоя

  Ишдан жуда кеч чиқдим. Охирги автобусга улгуриш учун шошиб бекатга бордим. У ерда анчайин замонавий кўринган ёши қирқлардаги аёлдан бўлак ҳеч зоҳ йўқ эди. Аёл бироз синиққан кўзларини номаълум нуқтага қадаганча нималарнидир ўйларди. Шунинг учун, келганимни ҳам сезмади. Гапнинг очиғи, у билан сўзлашгим келди. Сабаби, нима десам экан, аёл менга сирли кўринди. Аллақандай дард қалбини ўртаётгандай туюлди. Тахминим тўғри экан. Унинг елкаси учиб, ҳиққилади. Охири, бўғзини бўғиб турган дард ёмғир бўлиб кўзларидан томчилай бошлади. Буни жимгина кузатиб туролмадим. Аёлнинг ёнига бориб нима бўлганини сўрадим...

ЎЗИМИЗНИНГ ФАРИДА ОПА

Ҳикоя

  Дўстобод – Тошкент йўналишида юрадиган автобуснинг мотори ўт олди. Фарида опа ўриндиққа омонатгина ўрнашгач, Мунирага айтар гапларини хаёлан такрорлай бошлади. Опанинг қаршисига бир йигит келиб ўтирди. Баҳромга жуда ўхшар экан. Дарвоқе, Баҳром Муниранинг турмуш ўртоғи. Никоҳларига уч йил бўляпти. Ўртада фарзанд ҳам бор – Беҳруз! Лекин икки ёш ҳаётнинг айрим ўйини ва мураккаб шартларига чап беролмади. Муқаддас қўрғон бузилиш арафасида. Опанинг саҳармардонда шаҳарга отланишининг сабаби шу.

ОББО, ЖЎШҚИН АКАМ-ЕЙ!

Ҳажвия

«Тилинг ширин бўлса ошингни, заҳар бўлса бошингни ейсан. Шундай экан, забонингни чархла, кам бўлмайсан, жиян!» Мамлакатдаги нуфузли идоралардан бирида иш бошлаганимда Жўшқин аканинг каминага берган биринчи тавсиялари шу бўлди.

ҚЎНҒИРОҚ

Ҳикоя

 Болалигимизда тенгқурларимиз яшайдиган уйнинг дарвозасини оҳиста тақиллатардик ва ичкаридан овоз келиши билан ўртоғимизнинг исмини айтиб, «ўйнайсанми?» дердик.

ЖОНСАРАК

  Ўзига ўзи ҳукм чиқарган инсонлар ҳақида эшитганмисиз? “Ҳозир бундайлар орамизда  кўп-ку!”, дейсизми? Рад этмайман. Лекин шундай инсонлар борки, одамлардан аллақандай ҳислатлари билан ажралиб туради. Ўзларини ҳаёт моҳиятини тўла англаган, яшаш муттасил курашишлар иникоси эканини тушуниб етган, бутун олам малоики билан тезроқ юзлашиш илинжида ўлимнинг лаззатини тотишга ошиқаётгандай тутади.