ТАРАҚҚИЁТДАН ОРТДА ҚОЛАМИЗ(МИ?)

Негадир дарахтнинг учи тез-тез қимирлайдиган бўлиб қолди кейинги пайтларда. Алифбомизда жиддий ўзгаришлар бўлиши тобора ойдинлашаяпти. Бир замонлар зиёлилар иккига бўлинган эди. Жараённи кузатаётган одам ҳозир ўша Кирилл билан Лотиннинг ўзаро "жанг" қилаётганига гувоҳ бўлади. Тарафкашларнинг эътирозлари ўринли. Ҳолис фикрдагилар ҳам йўқ эмас.

Аммо...

Аксарият мулоҳазаларнинг моҳиятида Кириллга қайтишга ишора бордек. Йўқса бу – кун мавзусига айланмас эди. Лотинда қолсак ҳеч нарса ютқазмаймиз. Бордию Кириллга қайтгудек бўлсак, ниҳоятда кўп зарар кўрамиз. Масалан, дарсликлар миллионлаб нусҳада қайтадан нашр этилади. Қоғоз танқис. Одамларнинг харид қилиш қобилияти юқори эмас, ноширларга тўланадиган ҳақ паст... хуллас, бу кетма-кетликни беадад давом эттириш мумкин. Булар ичида энг дахшатлиси келажак авлод бизни, уларни миясини кирди-чиқди қилганимиз учун, кечирмайди. КЕЧИРМАЙДИ!

"Hurriyat"да психология фанлари номзоди Маҳмуд Йўлдошев тил мавзусида чиқиш қилиб, бундай ёзади:

"...Ўзбекистон лотин ёзувини тилимиз хусусиятларига мослаштирган ҳолда миллий ёзув сифатида қабул қилди. Демак, эндиги ҳаракатимиз, йўл қўйилган камчиликларни зудлик билан бартараф қилиш... Масалан, ҳозирги Sh, Ch, O', G' белгиларини (ҳарф, товуш демоқчи) ягона бир белги билан бериш масаласи ҳам бор. Бундан ташқари, ўзбек тили учун ҳам Озарбайжон, Туркия ва бошқа туркий халқлар қабул қилган ярим юмшоқ унлилар белгиси, баъзи ундошлар белгиси алоҳида белги сифатида қўл келади. Агар биз ҳам ўз ёзувимизда уларни қабул қилсак, ўзбек тилининг яширин имконларини тўлиқ очган бўламиз..."

М.Йўлдошевни танимайман. Лекин у кишининг фикрларини ҳурмат қилган ҳолда, ўзбек тилининг яширин имкониятларини, билдирилган таклифсиз ҳам, очиб ташлаш мумкин эканини айтмоқчиман. Бунинг учун фан номзоди бўлиш, четдан тайёрини олиш шарт эмас. Кутубхонадан чиқиб, олис ҳудудларга бориб, аҳолимиз, айниқса, ёши улуғ инсонларнинг оғзаки нутқига қулоқ тутилса бас. Шуни ўзи етади.

Қолаверса, муаллифнинг ўзи ёзганидек "йўл қўйилган камчиликларни зудлик билан бартараф қилиш" масаласи орадан қарийб чорак аср ўтиб, энди эсига тушгани, очиғи, одамнинг кулгусини қистатади.

Таълим тизимини тубдан ислоҳ қилишни алифбодан бошлаш керак, деган фикр мунозарали. Бу тартибда алифбони ўзгартириш кутилган натижа бермайди. Жамиятда норозилик вужудга келиши мумкин. Ёзув алмашиши мамлакат тараққиётини сустлаштиради. Шошмаслик лозим.

Лотин алифбоси асосига қурилган ўзбек алифбоси мамлакатимиз мустақиллигининг рамзи, жаҳон ҳамжамиятида бугунги мавқега эришишининг муҳим воситаларидан бири эканини унутмаслик керак. Икки хил ёзувни (биринчи, иккинчи даражага ажратмай) паралел истифода қилиб, ривожланишда давом этаётган мамлакатлар ҳам бор.  

P/S: Саводимни лотинда чиқарганман. Кириллни бувам (оҳиратлари обод бўлсин) ўргатган. Бир куни бувам китоб жавонига териб қўйилган янги адабиётларга ишора қилиб, нимадандир норози оҳангда, – Ҳамма нарса лотинчалашиб кетяпти. Эртага, барибир, кўздан қолиб, ўқишга қийналаман. Қарилик-да! Китоб хумор қилганида ўқиб берасан, – деганди. Бувамнинг ўшандаги ҳолатини энди тушундим.